بررسی میزان شیوع عوارض شایع پس از تزریق واکسن ثلاث در کودکان زیر هفت سال مناطق شهری و روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد در سال ۱۳۸۵

مقدمه و هدف: واکسیناسیون اقدام بسیار مهم و با ارزشی است که با هزینه کم، فرد و جامعه را در برابر ابتلا به بیماری های قابل پیشگیری با واکسن حفاظت می کند. اگر چه واکسن های مورد استفاده از جمله؛ واکسن ثلاث از میزان اثربخشی و کارایی بالایی برخوردار است، اما هیچ واکسنی عاری از عوارض جانبی نیست. عوارض واکسن ثلاث ناشی از ماهیت واکسن، پیامدهای همزمان، واکنش تزریق و اشتباه در برنامه ایمن سازی است. هدف از این مطالعه تعیین میزان شیوع عوارض شایع پس از تزریق واکسن ثلاث در کودکان زیر هفت سال است. مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی ـ مقطعی بوده که بر روی 2000 کودکی که در یک مقطع زمانی چهار ماهه از اول تیر 1385 تا پایان مهر 1385 واکسن ثلاث دریافت کرده و دچار عارضه شده اند انجام گرفت. نمونه گیری به صورت خوشه ای چند مرحله ای و در 20 درصد از مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری و روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد که به صورت تصادفی انتخاب شد، انجام گردید. اطلاعات از طریق معاینه، مصاحبه و بــا استفـــاده از پرسشنامه ساختار یـــافته جمع آوری و از طریق نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های آماری تی دانشجویی و مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که عوارض عمومی بعد از تزریق؛ بی اشتهایی 97 نفر (4.9 درصد)، خستگی 60 نفر (3 درصد)، رنگ پریدگی 35 نفر (1.8 درصد)، گریه بیش از سه ساعت 32 نفر (1.6 درصد) و استفراغ 30 نفر (1.5 درصد) بوده است. یافته دیگر، عوارض موضعی بوده که بیشترین عارضه قرمزی تنها در محل تزریق 270 نفر (13.5 درصد)، تورم سطحی بدون قرمزی 243 نفر (12.2 درصد) و وجود تورم با قرمزی در محل تزریق 124 نفر (6.2 درصد) بوده است. در کل 1136 نفر (56 درصد) نمونه ها حداقل یک پیامد ناشی از عوارض را داشته اند. عوارض واکنش واکسن 898 نفر (45 درصد)، خطای ناشی از برنامه 151 نفر (7.6 درصد)، واکنش تزریق 63 نفر (3 درصد) و پیامد همزمانی 24 نفر (1.2 درصد) بوده است. عوارض واکسن بر حسب نوبت تزریق بیشتر مربوط به نوع اول بود (p<0.0001). نتیجه گیری: بیشترین عوارض واکسن ثلاث در گروه عوارض مربوط به واکنش واکسن بوده است. محل تزریق بیشترین سهم را در بروز عوارض شایع واکسن ثلاث داشته که تغییر محل تزریق از عضله دلتوئید به کشاله ران بهترین محل تزریق واکسن ثلاث بوده است. در مورد واکنش تزریق نوبت اول چون کودکان اولین بار با تزریق واکسن مواجه می شوند، اضطراب و درد ناشی از تزریق را تجربه می کنند .